Dlaczego akcesoria do rusztowań są tak ważne?
Akcesoria to nie są "dodatki", które można pominąć dla oszczędności. To fundamentalne komponenty, które:
- Gwarantują stabilność: Bez odpowiedniego kotwienia i usztywnień, rusztowanie pod wpływem wiatru, ciężaru pracowników czy materiałów może stracić stateczność.
- Zapewniają bezpieczeństwo (BHP): Drabinki, włazy czy złącza poręczy bezpośrednio chronią życie i zdrowie pracowników.
- Umożliwiają montaż w trudnych warunkach: Systemy klinowe i akcesoria takie jak złącza obrotowe pozwalają na obudowanie obiektów o nieregularnych kształtach.
Traktowanie akcesoriów jako integralnej części systemu to podstawa profesjonalnego montażu.
Kluczowe akcesoria do rusztowań systemowych
Chociaż systemy Plettac i klinowe różnią się filozofią budowy (jeden bazuje na ramach, drugi na modułowych rozetach), wiele akcesoriów jest wspólnych lub pełni podobne funkcje. Oto przegląd tych najważniejszych.
Dolne mocowanie stężenia Plettac
W systemach ramowych Plettac podstawę usztywnienia konstrukcji stanowią stężenia diagonalne (ukośne rurki łączące ramy). Ich prawidłowy montaż zapewnia dolne mocowanie stężenia typu Plettac – specjalny uchwyt montowany na dole pionowej ramy rusztowania. Dzięki niemu dolny koniec krzyżulca jest solidnie zamocowany i oparty o ramę, co zapobiega przesuwaniu się stężenia podczas pracy. Dolne mocowanie wykonane jest z grubej, ocynkowanej stali i posiada trzpień z zabezpieczeniem (zapadką) przed wysunięciem rurki. To drobne akcesorium odgrywa ważną rolę: przejmuje siły działające na diagonal, usztywniając cały moduł rusztowania. W praktyce oznacza to większą stabilność wieży rusztowaniowej, zwłaszcza przy dużych wysokościach. Warto podkreślić, że element ten jest dedykowany dla systemu Plettac – w rusztowaniach klinowych (choinkowych) diagonale montuje się inaczej (za pomocą klinów w specjalnych uchwytach), zatem nie stosuje się tam oddzielnych mocowań startowych.
Dolne mocowanie stężenia Plettac znajdziemy w ofercie jako osobny produkt. Jego montaż polega na przykręceniu do podstawy pierwszej ramy i wpięciu końcówki rurki stężającej. Mimo niewielkich rozmiarów, akcesorium to znacząco ułatwia montaż stężeń oraz podnosi bezpieczeństwo – prawidłowo zamocowane stężenia zapobiegają odkształcaniu się i chybotaniu rusztowania pod obciążeniem czy wiatrem.
Drabinka do rusztowania
Bezpieczna komunikacja pionowa na rusztowaniu jest możliwa dzięki drabinkom. Drabinka do rusztowania to zazwyczaj lekka stalowa drabina o długości dopasowanej do wysokości kondygnacji rusztowania (ok. 2–2,5 m), wyposażona w haki lub zaczepy umożliwiające jej zamontowanie na rusztowaniu. Montuje się ją wewnątrz pola rusztowania – najczęściej opiera się drabinkę na poprzeczce ramy lub specjalnym wsporniku, a górę zabezpiecza przymocowując do poręczy. Taka drabina pozwala pracownikom wygodnie i szybko wchodzić na pomost roboczy zamiast wspinać się po elementach konstrukcji, co byłoby niebezpieczne i niezgodne z przepisami.
W systemie Plettac często występują ramy z wbudowanymi szczeblami (tzw. ramy drabinowe) lub korzysta się z oddzielnych drabinek stalowych montowanych w polu ramy. W rusztowaniach klinowych nie ma ram – pionowe stojaki są gładkie, dlatego drabiny komunikacyjne stanowią osobny element wyposażenia. Oferowana przez nas drabinka do rusztowania pasuje do obu typów systemów, ponieważ można ją swobodnie zaczepić o standardowe elementy rusztowania (stalowe pomosty, poprzeczki). Wykonana jest z wytrzymałej stali ocynkowanej, odpornej na warunki atmosferyczne. Zapewnia antypoślizgowe, bezpieczne wejście na wyższe kondygnacje i spełnia normy BHP. Montując co najmniej jedną drabinkę na każde pole konstrukcji pionowej, znacznie poprawiamy bezpieczeństwo pracy na rusztowaniu – eliminuje to ryzyko upadku przy wchodzeniu oraz przyspiesza przemieszczanie się pracowników po rusztowaniu.
Koła jezdne
Czasami istnieje potrzeba częstego przestawiania rusztowania – np. przy pracach tynkarskich czy malarskich na dłuższej elewacji wygodniej jest przesuwać niż ciągle demontować i składać konstrukcję. Koła jezdne do rusztowania o średnicy fi 200 mm rozwiązują ten problem, zamieniając segment rusztowania w mobilną wieżę jezdną. Oferowany zestaw zawiera 4 sztuki kół o średnicy 20 cm, wykonanych z tworzywa poliamidowego z bieżnią z poliuretanu (PA+PU), co gwarantuje wysoką wytrzymałość na obciążenia i ścieranie. Każde koło wyposażone jest w hamulec z mechanizmem zatrzymującym obrót koła oraz blokującym obrotnicę (skręt), dzięki czemu po ustawieniu rusztowania w docelowym miejscu można je stabilnie unieruchomić.
Koła posiadają długi trzpień z gwintem regulacyjnym – pełnią więc jednocześnie funkcję regulowanych stópek. Średnica gwintu wynosi 38 mm, a do kompletu dołączona jest redukcyjna tuleja PVC do 45 mm, co umożliwia zamocowanie kół w różnych systemach rusztowaniowych. Przykładowo, w typowych ramowych rusztowaniach Plettac koła mocuje się w otworach ramek (pasują bezpośrednio na gwint 38 mm), natomiast w modułowych rusztowaniach klinowych często stosuje się podstawki o większej średnicy – wtedy używa się tulei, by dopasować trzpień. Nośność każdego koła to ok. 700 kg, zatem cztery koła bez trudu udźwigną ciężar konstrukcji wraz z ludźmi i materiałami (łącznie ponad 2,5 t). Warto pamiętać, że rusztowanie na kołach powinno być użytkowane na równej, twardej powierzchni i zawsze z zablokowanymi hamulcami podczas pracy. Dzięki zastosowaniu kół jezdnych prace elewacyjne przebiegają szybciej – wystarczy poluzować kotwy (przy małych wysokościach często kotwienie w ogóle nie jest wymagane), odblokować hamulce i przetoczyć rusztowanie w kolejne miejsce. To akcesorium doceni każda ekipa, która potrzebuje mobilnego rusztowania o dużej stabilności.
Zestaw kotwiący do rusztowań warszawskich 33,7 mm
Rusztowanie warszawskie, choć ma prostą konstrukcję, również wymaga zakotwienia przy większych wysokościach lub na zewnątrz budynku. Standardowe kotwy przeznaczone do dużych rusztowań ramowych nie pasują jednak do cienkich rur “warszawiaka”. Dlatego przygotowano zestaw kotwiący 33,7 mm, dedykowany właśnie do rusztowania warszawskiego (średnica jego pionowych rur to ok. 33,7 mm). W komplecie znajdują się trzy elementy: stalowa kotwa (łącznik) o długości 0,5 m z uchwytem do zamocowania w ścianie, stalowa śruba z uchem (oczkowa) długości 30 cm do osadzenia w murze oraz złącze krzyżowe 34/34 mm dostosowane do węższych rur. Montaż przebiega następująco: śrubę z uchem wkręcamy (lub wbijamy z kołkiem rozporowym) w ścianę budynku, na nią nakładamy ucho kotwy (łącznika) i zabezpieczamy, a wolny koniec kotwy obejmujemy złączem krzyżowym wraz ze stojakiem rusztowania warszawskiego. W efekcie rusztowanie zostaje solidnie przytwierdzone do ściany, co zapobiega jego odchyleniu czy przewróceniu.
Nasz zestaw kotwiący do rusztowania warszawskiego wykonany jest z ocynkowanej stali odpornej na korozję. Jego zastosowanie jest konieczne, gdy wysokość zmontowanych ramek przekracza 3–4 poziomy (ok. 4–6 m) lub gdy konstrukcja stoi na zewnątrz i jest narażona na wiatr. Kotwy należy rozmieścić równomiernie, minimum co 4 metry wysokości rusztowania oraz przy skrajnych pionach. Dzięki temu zestawowi nawet niewielkie, lekkie rusztowanie warszawskie zyskuje stabilizację porównywalną z dużymi systemami – to inwestycja w bezpieczeństwo ekipy i ochronę sprzętu przed upadkiem. Warto dodać, że do rusztowań systemowych Plettac, które mają rurę Ø48 mm, stosuje się inny zestaw (omówiony poniżej).
Zestaw kotwiący ze złączem i śrubą (do rusztowań Plettac, klinowych)
Kotwienie dużych rusztowań elewacyjnych to podstawa bezpiecznej pracy. Zestaw kotwiący ze złączem i śrubą jest uniwersalnym kompletem przeznaczonym do rusztowań ramowych Plettac oraz większości rusztowań modułowych (klinowych, choinkowych) opartych na rurach o średnicy ~48 mm. W skład zestawu wchodzą: stalowy łącznik kotwiący (kotwa) o długości 40 cm, służący jako pomost między rusztowaniem a ścianą, stalowa śruba oczkowa długości ok. 30 cm (średnica pręta 12 mm) do zakotwienia w murze oraz stalowe złącze krzyżowe 48/48 mm, którym przykręcamy kotwę do rury rusztowania. Wszystkie elementy są ocynkowane i wytrzymują duże obciążenia. Taki zestaw pozwala stabilnie połączyć rusztowanie z obiektem – kotwa jedną stroną zakotwiona jest w ścianie (za pomocą śruby z uchem i kołka rozporowego), a drugą stroną obejmuje stojak lub rygiel rusztowania przy pomocy złącza stalowego. Prawidłowo wykonane kotwienie zapobiega odsunięciu się rusztowania od budynku, szczególnie pod naporem wiatru lub podczas nierównomiernego obciążenia pomostów.
Zestaw kotwiący pasuje m.in. do systemów Plettac, RUX, Bosta, Layher i innych popularnych rusztowań fasadowych. Można go też stosować w klasycznych rusztowaniach rurowo-złączkowych (tzw. “rurkowcach”) oraz w konstrukcjach klinowych, ponieważ wszystkie one korzystają z rur o standardowej średnicy ~48 mm. Montując ten komplet według zaleceń (tj. rozmieszczając kotwy co nie więcej niż 4 metrów wysokości i w co trzecim polu rusztowania w poziomie), zapewnimy konstrukcji wymaganą przepisami stabilność. Warto zaopatrzyć się w odpowiednią liczbę zestawów kotwiących przed rozpoczęciem montażu rusztowania – ich brak albo zbyt rzadka instalacja jest częstym błędem skutkującym chwianiem się rusztowania. Ten zestaw eliminuje ten problem, gwarantując mocne zakotwienie.
Złącze krzyżowe 48/48 mm
Tradycyjne złącza krzyżowe to jedne z najczęściej używanych elementów łączących na rusztowaniu. Pozwalają na sztywne połączenie dwóch rur pod kątem prostym (90°) i tym samym pełnią wiele funkcji: od łączenia dodatkowych stężeń, przez montaż poręczy i barierek, aż po przytwierdzanie rusztowania do kotew. Złącze 48/48 mm składa się z dwóch połówek obejmy skręcanych śrubą – po dociągnięciu nakrętki obejmy mocno zaciskają się na rurach, tworząc nierozluźnialne połączenie. Wszystkie złącza krzyżowe oferowane przez GP‑SYSTEM są wykonane z kutej stali galwanizowanej, co zapewnia wysoką wytrzymałość mechaniczną i odporność na korozję. Standard ten spełnia również omawiany model 48/48, który jest przystosowany do rur Ø48,3 mm (czyli właśnie rur używanych w większości rusztowań Plettac, Baumann, Altrad, itp.).
Na rusztowaniu Plettac złącza krzyżowe stosuje się np. do montażu kotew ściennych – obejmując jedną obejmą pion rusztowania, a drugą wysuniętą kotwę. W systemach klinowych, mimo że główne połączenia realizowane są za pomocą klinów i rozet, złącza 48/48 również znajdują zastosowanie: chociażby przy łączeniu rusztowania modułowego z inną konstrukcją rurową czy przy dodawaniu nietypowych elementów (daszków ochronnych, konsol itp.). Złącze stałe zapewnia pewne, niezmienne połączenie – po dokręceniu nie ma luzów, a elementy rusztowania stają się integralną całością. W efekcie znacząco zwiększa się sztywność rusztowania jako całości, co przekłada się na bezpieczeństwo użytkowników. Dla porządku dodajmy, że dostępne są także złącza krzyżowe 34/34 mm do rusztowań warszawskich – w niniejszym artykule skupiamy się jednak na standardzie 48 mm, który obowiązuje w rusztowaniach elewacyjnych Plettac i systemach klinowych.
Podsumowując, złącze krzyżowe 48/48 mm to absolutny must-have wśród akcesoriów rusztowaniowych. Warto mieć zapas tych złączy na budowie – przydadzą się przy każdym nietypowym zadaniu, naprawie czy wzmocnieniu konstrukcji. Ich uniwersalność sprawia, że pasują do wszystkich rusztowań opartych na rurach o średnicy ~48 mm, niezależnie od producenta czy systemu.
Plettac vs Klinowe – różnice w akcesoriach
Czy te same akcesoria pasują do obu systemów? To zależy.
- System Plettac (ramowy): Jest szybszy w montażu na prostych elewacjach. Jego akcesoria są często dedykowane (jak wspomniane dolne mocowanie stężenia) i bazują na systemie zapadek oraz bolców.
- System Klinowy (modułowy): Bazuje na rozetach (talerzykach) z otworami i klinach. Pozwala na budowę konstrukcji przestrzennych (3D). Wymaga większej ilości drobnych elementów (klinów, rygli), ale daje nieograniczoną elastyczność.
Co jest uniwersalne? Najczęściej uniwersalne są złącza (krzyżowe i obrotowe) oraz zestawy kotwiące, ponieważ są projektowane do standardowej średnicy rury rusztowaniowej (zwykle ≈48,3 mm).
Podsumowanie
Akcesoria do rusztowań to cisi bohaterowie placu budowy. To one spinają system Plettac lub konstrukcję klinową w bezpieczną i sztywną całość. Od jakości zestawu kotwiącego, przez solidność złącz, aż po ergonomię drabinek – każdy z tych elementów ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo pracowników i stabilność konstrukcji. Inwestycja w kompletny i certyfikowany osprzęt to najlepsza inwestycja w bezpieczną pracę na wysokości.
